Archeologische opgravingen op bouwplaats Zuid Koninginnewal Helmond

Terug

Aan de Zuid Koninginnewal / Kerkstraat Zuid in Helmond zijn we druk bezig met de voorbereidende werkzaamheden voor de bouw van 44 appartementen voor Woonbedrijf en 4 stadsvilla’s. De bouwplaats lijkt inmiddels wel een surrealistisch landschap, want Econsultancy is voor ons bezig met een archeologisch onderzoek. Overal lopen gangen met muurtjes, komen oude bakstenen funderingen, kelders en waterputten tevoorschijn. En allemaal voeren ze terug naar verschillende historische tijden. Dat bewijst maar weer hoe rijk aan geschiedenis de stad Helmond is. Ton Wolf, projectleider Archeologie van Econsultancy, neemt ons mee op reis.

Eeuwenoude historie

Het stedelijk leven in Helmond begon al vanaf begin 13e eeuw. Helmond was tijdens de middeleeuwen een levendige stad met meerdere stadsmuren en stadspoorten. Het Kasteel Helmond staat als middeleeuwse burcht nog steeds trots in het centrum. Sinds 1886 was op de opgravingslocatie de smederij van Jos van der Meulen gevestigd. Langzaam groeide het bedrijf aan de Zuid Koninginnewal uit tot het eerste Helmondse Garagebedrijf, met de eerste benzinepomp van Nederland.

Ondergrondse tank

Ton: “De geschiedenis heeft niet alleen archeologische sporen in de bodem achtergelaten, maar ook een stukje vervuiling. Zo heeft de benzinepomp een ondergrondse brandstoftank achtergelaten. Vroeger was het normaal om een ondergrondse tank in de bodem te laten zitten als deze niet meer werd gebruikt. Inmiddels weten we dat de kans groot is dat de bodem rondom de tank door lekkage verontreinigd raakt als een tank niet gesaneerd is.”

Milieukundige begeleiding bodemsanering

De tank en verontreinigingen zijn onder milieukundige begeleiding gesaneerd. Ton: “Tijdens de sanering heeft mijn collega Bart Coenders de milieukundige begeleiding verzorgd. Hij is gecertificeerd volgens protocol 6001 en 6003 en heeft tijdens de sanering alle grondstromen en werkzaamheden nauwkeurig en kritisch in de gaten gehouden. In speciale pakken hebben wij er met een team van archeologen voor gezorgd dat de archeologische waarden tijdens de sanering veilig ontgraven konden worden. Gezondheid van de mensen staat bovenaan! Nu zijn we doorgestart naar de opgraving.”

Opeenstapeling van sporen en resten

“En elke dag is weer een verrassing!”, vervolgt Ton enthousiast. “Want wat gaan we nu weer vinden? Tot nu toe hebben we hier veel sporen van bewoning uit verschillende tijden aangetroffen, zoals waterputten, beerputten en oude vloeren. Verder onderzoek moet uitwijzen hoe oud deze zijn. We leggen heel veel muurresten bloot uit de 17e en 18e eeuw, maar ook recentere muurtjes die er gewoon tegenaan gebouwd zijn. Vrijwel direct onder de muren hebben we middeleeuwse sporen aangetroffen, in de vorm van donkere vlekken in de bodem. Daar hebben vroeger de palen van houten huizen uit de 13e en 14e eeuw gestaan.

Couperen, fotograferen, documenteren

“De grondverkleuringen couperen wij. Dat betekent dat het spoor als het ware door de helft wordt gehakt. Laagsgewijs werken we naar beneden toe. We kijken hoe diep het spoor gaat en of er nog vondstmateriaal in het spoor zit om te dateren. We documenteren en fotograferen alles, zodat we tijdens de uitwerking op kantoor kunnen zeggen hoeveel huizen er hebben gestaan.”

Archeologische vondsten

“Het vondstmateriaal laat diezelfde reis door de tijd zien. Zo hebben we vondsten van aardewerk, botten en metaal gevonden, maar bijvoorbeeld ook een porseleinen poppetje uit de 19e eeuw. En deze is ook mooi!” Met een grote glimlach haalt Ton een zware ronde bal tevoorschijn. “Dit is een kogel en die zou zomaar weer wat te maken kunnen hebben met het kasteel dat hier vlakbij ligt!” Verder onderzoek moet uitwijzen hoe oud de oude bakstenen vloeren en waterputten zijn.

Studenten archeologie

“Tijdens deze opgraving worden we geholpen door twee stagiairs van het Saxion college. Dit is een unieke kans voor de studenten om de theorie in de praktijk te oefenen. Met een troffel en een borstel leggen ze de muren bloot en kijken ze wat de verbanden tussen de muren zijn.”

Wonen met historie

Begin 2021 worden de voorbereidende werkzaamheden voortgezet en afgerond, daarna start de bouw van het appartementengebouw aan Kerkstraat Zuid en de stadsvilla’s aan Zuid Koninginnewal. De toekomstige villa’s krijgen een tuin aan de achterzijde en een eigen parkeerplaats op een afgesloten binnenterrein. De woningen liggen op loopafstand van het treinstation en het centrum van Helmond. Zo bouwen we weer een stukje geschiedenis aan de stad Helmond.

Kanonskogel

Nissen voor kaarsen