Circulair nieuwbouwproject in Waalre is leerzame ontdekkingstocht

Terug

Met misschien wel het meest duurzame bouwteam van Nederland werken we voor woningcorporatie ’thuis, die behoort tot de koplopers onder de corporaties op het vlak van duurzaamheid en circulariteit, aan een grensverleggend herontwikkelingsproject in Waalre. Bij de bouw van 25 nul-op-de-meterwoningen gaan we zo circulair mogelijk. Samen met medepioniers New Horizon Urban Mining en NBArchitecten. Dat vraagt om een vernieuwende aanpak, met ‘oogstlijsten’, ‘wearthy scans’ en innovatieve productiemethodes. Een leerzame ontdekkingstocht. Projectcoördinator Sjoerd Sjoerdsma vertelt erover. Van de eerste circulaire betonmachine ter wereld tot luchtzuiverende dakpannen en gerecyclede bakstenen. “Je moet er wel wat moeite voor doen, maar er kan al echt heel veel”, weet Sjoerd. “Strengere overheidsnormen dwingen ons straks tot duurzamer materiaalgebruik, maar waarom zou je daarop wachten?”

“Hoe circulair we zijn, meten we met de MPG(MilieuPrestatieGebouw)-score”, vertelt Sjoerd. “Voor de omgevingsvergunning mag deze op dit moment niet hoger zijn dan € 1,- per m². Met onze standaardmaterialen zijn we gelukkig al behoorlijk goed op weg. We zitten meestal rond de € 0,80. Maar we willen bij het project van ’thuis nog een flink stuk lager. Dat is niet eenvoudig. Je moet dan echt op zoek naar vernieuwende materialen en technieken. Omdat we nul-op-de-meter bouwen is het nog iets lastiger. Met de benodigde zonnepanelen alleen al, zit je rond een MPG van € 0,50. Zo zie je maar dat toepassing van energie uit een natuurlijke bron niet betekent dat dat meteen ook duurzaam materiaalgebruik is”, legt Sjoerd uit.

Oogstlijst

Circulair bouwen begint bij oogsten in plaats van slopen. “Van de zestien oude woningen op de locatie is eerst een zogenaamde oogstlijst opgesteld”, vertelt Sjoerd. “Hierop staat heel precies welke materialen nog van waarde zijn, inclusief alle hoeveelheden. Wat in oorspronkelijke staat hergebruikt kan worden gaat straks naar allerlei depots. Of het gaat direct naar een ander project voor hergebruik, de dakpannen bijvoorbeeld. Het overige herbruikbare, wordt verwerkt tot nieuwe grondstof. Zo blijft er een minimale hoeveelheid afval over. Ook deze afvalstromen hebben we nu al nauwkeurig in beeld.”

Circulair beton en gerecyclede bakstenen

Een volgende stap was de ‘wearthy scan’: welke materialen in de nieuwbouw kun je vervangen door circulaire materialen? Sjoerd noemt als voorbeeld kozijnen of elektrakabels uit een oogstdepot. Maar ook hele revolutionaire, nieuwe materialen. “We bekijken nu onder andere een luchtzuiverende dakpan. En we onderzoeken circulair beton. In Nederland staat de eerste machine ter wereld die via wrijving uit oud beton weer de bestanddelen zand, grind en cement kan halen. Dat cement is maar voor 40% geactiveerd en er is dus een deel nieuw cement nodig om er weer nieuw beton van te maken. Een bewezen recept maar we moeten wel een betoncentrale in de omgeving van Waalre vinden die dit kan verwerken.” Ook circulaire bakstenen zijn volgens Sjoerd een goede optie. “Het gaat over relatief veel vierkante meters dus dat loont. Technisch is het sinds kort mogelijk om van oude bakstenen nieuwe te maken. De enige niet-circulaire toevoeging is 1 tot 1,5% lijm. Ook heel mooi: door glaspoeder toe te voegen uit de filters van een glasrecyclingfabriek, kan de oven 200 graden lager. Dat scheelt weer in de CO2-uitstoot. Circulaire baksteen is nog zo nieuw dat de steenfabriek pas sinds kort de benodigde kwaliteitscertificaten heeft. Als we hiervoor kiezen, zijn we de eerste afnemer in Nederland.”

Voorbereid op strengere overheidsnormen

Elk alternatief heeft zo zijn eigen effect op de MPG-score. Vergelijking van deze impact en kosten moet de komende periode leiden tot definitieve materiaalkeuzes. We zijn benieuwd waar deze zoektocht ons uiteindelijk precies brengt. “Het was tot nu toe een ontzettend leerzaam en inspirerend proces”, vindt Sjoerd. Met deze inspanningen lopen we in elk geval mooi vooruit op de strengere eisen die de overheid in petto heeft. Tot 2030 wordt de MPG-norm in stappen gehalveerd naar € 0,50 per m² en in 2050 gaat deze norm zelfs naar € 0,-. Je kunt er maar alvast op voorbereid zijn, toch?”

Sjoerd Sjoerdsma (op de foto links) neemt een kijkje bij de steenfabriek die circulaire bakstenen kan produceren.

Deze oude woningen aan de Michiel de Ruijterstraat in Waalre verdwijnen en dienen als oogstplek voor herbruikbare grondstoffen.